Nếu bạn đã từng được chứng kiến một buổi trình diễn pháo hoa tại công viên giải trí, trong ngày quốc khánh hoặc trong đêm giao thừa, chắn hẳn bạn biết pháo hoa có một phép thuật tuyệt vời và đặc biệt khiến tất cả chúng ta đều kinh ngạc.
Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào mà pháo hoa lại tạo ra được phép thuật? Cái gì được phóng lên trời để tạo thành những hình ảnh tuyệt đẹp như vậy? Trong bài báo này, bạn sẽ tìm hiểu về pháo hoa truyền thống, pháo sáng và pháo hoa trên không trung.
Ai trong chúng ta cũng đều đã nhìn thấy pháo hoa, hoặc là vào ngày 2/9 hoặc vào đêm giao thừa. Có thể bạn đã từng nhìn thấy pháo phát sáng và pháo tre truyền thống rồi. Vì vậy, nếu bạn hiểu về nguyên lý hoạt động của 2 loại pháo này, chắc chắn bạn sẽ hiểu rõ về pháo hoa. Pháo sáng tượng trưng cho việc phát sáng – những tia sáng lấp lánh ở pháo hoa, còn pháo tre thì chỉ cho chúng ta biết cách tạo nên vụ nổ.
Pháo tre truyền thống (firecrakers) đã có mặt từ hằng trăm năm nay. Pháo gồm có bột đen (hay còn gọi là bột súng) hoặc bột phát sáng được nèn chặt trong một ống giấy nối với dây dẫn lửa để đốt cháy bột. Bột đen có chứa than đá, lưu huỳnh và kali nitrat. Một hỗn hợp chế tạo pháo có thể dùng thêm nhôm, hoặc thay thế cho than đá nhằm làm vụ nổ rực rỡ hơn.
Pháo phát sáng (sparklers) rất khác với pháo tre truyền thống. Một cây pháo sáng có thể cháy trong khoảng thời gian dài (khoảng 1 phút) và phát ra các tia sáng như mưa rào. Do bóng của những tia sáng xung quanh phần đang cháy nên pháo sáng thường được gọi là “quả cầu tuyết pháo”. Một quả pháo sáng bao gồm các hợp chất khác nhau như:
- Chất đốt
- Chất oxi hóa
- Bột sắt hoặc thép
- Chất liên kết
Chất oxi hóa phổ biến thường được dùng là kali nitrat. Chất đốt là than đá và lưu huỳnh như trong bột đen. Các chất liên kết có thể là đường hoặc tinh bột. Hỗn hợp hóa học này trộn với nước tạo nên một hỗn hợp bùn sền sệt, được đổ vào trong ống hoặc phủ trên dây kim loại (bằng việc nhúng). Bạn sẽ có 1 quả pháo sáng khi hỗn hợp này khô và khí đốt thì pháo sẽ cháy từ đầu này sang đầu kia (như thuốc lá). Chất đốt và chất oxi hóa cùng với các hóa chất khác đúng tỉ lệ, pháo sáng sẽ cháy từ từ chứ không nổ như pháo tre truyền thống.
Thông thường, pháo hoa có chứa nhôm, sắt, thép, kẽm hoặc bụi magiê để tạo ánh sáng chói lung linh. Các đốm lửa kim loại nóng dần lên đến khi nóng sáng và tỏa sáng rực, hoặc nếu ở nhiệt độ thích hợp thì sẽ cháy. Để tạo màu có thể thêm vào các loại hóa chất đa dạng khác.
Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về pháo hoa trên không, loại pháo thường được thấy trong các buổi trình diễn pháo hoa ngoài trời.
Pháo hoa trên không
Pháo hoa trên không thường được tạo thành dạng một quả đạn, bao gồm 4 phần:
- Phần khung: dây bện thành hình trụ tròn và giấy dán bao xung quanh
- Hạt ngôi sao (hạt cháy): hình cầu, hình khối hoặc hình trụ
- Bộ phận phát nổ: giống của pháo truyền thống, nằm ở giữa quả đạn
- Dây dẫn lửa: cung cấp thời gian chờ để đạn nổ ở độ cao chính xác.
Nằm ở dưới quả đạn là một hình trụ nhỏ trong đó có chứa bộ phận phóng.
Đạn được phóng từ nòng pháo hoặc, nòng pháo có thể là một ống thép sắt ngắn, với bộ phận phóng chính là bột đen phát nổ trong ống. Khi bộ phận phóng cháy để phóng đạn, nó sẽ nâng dây dẫn lửa của quả đạn. Dây dẫn lửa của quả đạn sẽ cháy trong khi đạn được phóng đến độ cao chính xác, sau đó sẽ đốt cháy phần phát nổ.
Hình ảnh một loại vỏ thông thường được dùng trong các buổi trình diễn pháo hoa. Các viên bi nhỏ là hạt cháy, và phần màu xám chính là bột đen. Bột được nén ở vị trí trung tâm của ống, chính là bộ phận phóng. Bột cũng được rắc xung quanh các hạt cháy để giúp chúng bắt lửa.
Một vỏ đơn giản gồm một ống giấy chứa đầy hạt cháy và bột đen. Hạt cháy có các kích thước và hình dạng bất kì, bạn có thể tưởng tượng một cách đơn giản hạt cháy chính là hợp chất của pháo phát sáng được tạo thành dạng bóng, với kích cỡ của hạt đậu hoặc đồng 10cent. Các hạt cháy đổ vào ống và sẽ được lấp đầy bằng bột đen. Khi dây dẫn lửa cháy đến lớp vỏ, nó kích hoạt bộ phận phát nổ khiến lớp vỏ nổ. Vụ nổ kích hoạt lớp ngoài của hạt cháy, thứ mà giờ sẽ bắt đầu cháy thành các tia lửa sáng. Bởi vì vụ nổ phóng các hạt cháy ra các hướng, bạn sẽ có một khu vực phát sáng lấp lánh như pháo hoa thường được trình diễn.
Vỏ Muiltibreak
Một số loại vỏ phức tạp hơn thì sẽ được nổ trong hai hoặc ba giai đoạn. Vỏ như thế này được gọi là vỏ multibreak. Chúng có thể chứa hạt cháy với nhiều màu sắc và thành phần khác nhau để tạo nên ánh sáng nhẹ hơn hoặc rực rỡ hơn, nhiều lấp lánh hoặc ít lấp lánh... Một số vỏ có chứa các chất nổ được thiết kế để tạo các tiếng lộp bộp trên không trung hoặc tiếng sáo cùng với các hạt cháy.
Vỏ multibreak có thể bao gồm các vỏ nhỏ lồng ghép với nhau, nếu không dùng nhiều vỏ thì một lớp vỏ sẽ được phân tách thành nhiều phần. Các phần trong một vỏ multibreak sẽ được đốt cháy bằng nhiều dây dẫn lửa khác nhau. Sự nổ của 1 phần sẽ dẫn lửa cho phần tiếp theo. Các vỏ phải được sắp xếp sao cho mỗi vỏ nổ theo tuần tự để tạo ra các hiệu ứng riêng biệt khác nhau. Chất nổ mà tách các phần thì được gọi là bộ phận tách.
Phần tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về các dạng hình của pháo hoa khi trình diễn:
Biểu diễn pháo hoa
Hình khối mà một vỏ biểu diễn phụ thuộc vào sự sắp xếp của các hạt cháy trong vỏ đó. Ví dụ, nếu các hạt được xếp đều nhau thành hình tròn và bột đen được đặt ở trong vòng tròn đó, bạn sẽ thấy trên không trung là các hạt cháy nổ đều nhau xung quanh vòng tròn. Để tạo một hình dạng nhất định trên bầu trời, bạn sẽ tạo đường nét bên ngoài của hình dạng đó sử dụng các cháy, bao quanh chúng là các bộ phận tách để phân tách tất cả khỏi các thành phần của vỏ, và đặt bộ phận phát nổ phía trong các hạt để thổi chúng ra phía ngoài tạo thành các hình dạng lớn hơn. Mỗi phần phát nổ phải được bắt lửa vào đúng thời điểm nếu không tất cả sẽ hỏng.
Sau đây là miêu tả hình khối của các dạng vỏ muiltibreak phổ biến hay sử dụng. Khi bạn chứng kiến một cuộc trình diễn pháo hoa, bạn sẽ biết tên của loại pháo hoa nào đang được bắn trên trời.
Cây cọ: nổ thành hình sao chổi lớn, hoặc hình trụ hướng ra phía ngoài và sau đó phát nổ, cong xuống như lá của một cây cọ.
Cây cọ: nổ thành hình sao chổi lớn, hoặc hình trụ hướng ra phía ngoài và sau đó phát nổ, cong xuống như lá của một cây cọ.
Liễu: các cháy (tỉ lệ thành phần than đá cao khiến chúng cháy lâu ) rủ xuống như liễu và thậm chí có thể phát sáng đến tận khi rơi xuống đất
Hoa cúc: nổ theo hình hoa cúc
Theo Trí Thức Trẻ
